“Επιλέγουμε να πάμε στο φεγγάρι. Επιλέγουμε να πάμε στο φεγγάρι αυτήν τη δεκαετία […] Επειδή η πρόκληση αυτή είναι μία που θέλουμε να δεχτούμε. Μία πρόκληση που δε δεχόμαστε να αναβάλλουμε, που σκοπεύουμε να κατακτήσουμε. Το ίδιο και όλες τις άλλες.”
12 Σεπτεμβρίου του ‘62. Χιούστον του Τέξας. Έναν χρόνο πριν τη δολοφονία του ο Τζον Κένεντι κάνει αυτήν τη δήλωση. Μια δήλωση που έμελλε να αλλάξει τον ρου της ιστορίας για την ανθρωπότητα και να πυροδοτήσει αλλαγές στον τρόπο που βλέπαμε και αντιλαμβανόμασταν τις ικανότητές μας ως είδος.
Μετά από αυτό ο ουρανός έπαψε να είναι το τελικό σύνορο. Αντιληφθήκαμε σιγά-σιγά πως δεν υπάρχει ταβάνι πέρα από αυτό που φανταζόμαστε.
Ο Κένεντι εκείνη την ημέρα έθεσε έναν στόχο. Έναν στόχο που τότε έμοιαζε εξωπραγματικός. Για πολλούς, ανέφικτος.
Έθεσε όμως αυτό τον στόχο και έβαλε τον πήχη ψηλά.
Επτά χρόνια μετά – τον Ιούλιο του ‘69 – ο στόχος επετεύχθη.
Κάτι που θεωρούνταν ανέφικτο και παράτολμο είχε γίνει πλέον η νέα “κανονικότητα”, και κάπως έτσι καταλήγουμε σήμερα να εξερευνούμε όλα και πιο μακρινά σημεία του γαλαξία.
Τι θα είχε γίνει, όμως, αν δεν είχε μπει εξ αρχής ο στόχος από τον Κένεντι;
Τι θα είχε γίνει δίχως το όραμα που έβαλε την Αμερική – και την υπόλοιπη ανθρωπότητα – σε αυτήν την τροχιά;
Τι θα είχε συμβεί, δίχως οποιοδήποτε μεγάλο όραμα, που οδήγησε στην εξέλιξη και ανάπτυξη της ανθρωπότητας από την αρχή της ιστορίας μας;
Οι στόχοι που θέτουμε έχουν τεράστια δύναμη. Μπορούν να κάνουν όλην τη διαφορά και να μας οδηγήσουν σε μονοπάτια που κανένας άλλος δεν είχε φανταστεί νωρίτερα. Μπορούν να μας αλλάξουν τη ζωή. Μπορούν ακόμα και να αλλάξουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων.
Δεν έχει σημασία το ποιος είσαι και από πού ξεκινάς. Σημασία έχει το πού θέλεις να φτάσεις.
Οι στόχοι που θέτεις καθορίζουν το παιχνίδι.
Τι γίνεται, λοιπόν, με τους δικούς σου στόχους;
Είναι και για σένα οι στόχοι που θέτεις συχνά ανέφικτοι;
Για μένα ήταν. Ειδικά στην αρχή. Τότε που δεν είχα ιδέα πώς να τους θέσω.
Θυμάμαι την εποχή που ξεκίνησα το πρώτο μου podcast.
Τότε η λέξη podcast από μόνη της ήταν άγνωστη για τον περισσότερο κόσμο. Τουλάχιστον στην Ελλάδα.
Φίλοι και γνωστοί μού έλεγαν πως δε θα πετύχει. Πως δεν έχει νόημα το να αφιερώσω τόσο χρόνο και ενέργεια σε κάτι που κανείς δεν πρόκειται να ακούσει. Πως ήταν μάταιο.
Δεν ήταν όμως μόνο αυτό το πρόβλημα.
Δεν είχα ιδέα πώς να οργανώσω τον χρόνο μου. Δεν ήξερα πώς να βάλω τα πράγματα σε τάξη για να λειτουργήσουν σωστά. Δεν είχα – ακόμη – πρόσβαση στην κατάλληλη γνώση που θα με βοηθούσε να απογειώσω την προσπάθεια.
Γινόμουν αναβλητική. Δεν πίστευα ούτε η ίδια πως μπορούσα να τα καταφέρω.
Σκεφτόμουν πως είμαι πολύ μικρή, πολύ άγνωστη, και όλα αυτά τα πολύ αρνητικά που μπορεί να σκεφτεί κανείς ξεκινώντας κάτι καινούργιο.
Επέμεινα όμως.
Παρά τις δυσκολίες.
Παρά το γεγονός πως βάδιζα στα τυφλά.
Παρά το γεγονός πως ένιωθα ότι κάνω συνέχεια κάτι λάθος.
Το πρώτο μου podcast απέτυχε με μεγάλη επιτυχία.
Το δεύτερο πάλι, όχι.
Η μέθοδος στην τρέλα: SMART goal setting
Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις στη στοχοθεσία.
Εκείνη η μία που ξεχωρίζει είναι η μέθοδος SMART.
Ξεχωρίζει γιατί κάνει τον στόχο τόσο ξεκάθαρο και σαφή για το μυαλό, που είναι σχεδόν αδύνατον να μην πετύχει.
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.
SMART είναι ένα αρκτικόλεξο. Κάθε γράμμα σημαίνει κάτι πολύ συγκεκριμένο, και αποτελεί αναπόσπαστο συστατικό κάθε ικανού στόχου που έχει προορισμό την επιτυχία.
Πριν πάμε στην ανάλυση, όμως, είναι σκόπιμο να εξηγήσουμε εδώ τι δεν είναι στόχος.
Δεν είναι στόχος δηλώσεις του τύπου…
“Θέλω να μάθω προγραμματισμό.”
“Θέλω να πάρω αύξηση.”
“Θέλω να χάσω 10 κιλά.”
Τα παραπάνω αποτελούν ευσεβείς πόθους. Στην καλύτερη περίπτωση είναι όνειρα.
Άλλοτε πετυχαίνουν για λίγο και άλλοτε όχι, επειδή απλά δε βγάζουν νόημα για το μυαλό.
Το μυαλό θέλει να μπορεί να δει τη διαδρομή και τα βήματα για να ανέβει το βουνό. Αν βλέπει μόνο το βουνό και δεν έχει σαφείς οδηγίες να ακολουθήσει, είναι καταδικασμένο να αποτύχει.
Σκέψου πώς είναι να ξεκινάς ένα ταξίδι χωρίς να γνωρίζεις τον δρόμο. Να μην έχεις ούτε χάρτη ούτε GPS.
Πώς να φτάσεις κάπου, αν δεν ξέρεις ποια διαδρομή να ακολουθήσεις;
Στόχοι SMART – Ανάλυση
SMART σημαίνει Specific, Measurable, Attainable, Relevant και Time bound.
Ελληνιστί σημαίνει συγκεκριμένος, μετρήσιμος, εφικτός, συναφής και με χρονικό πλαίσιο στόχος.
Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά και πώς μπορούν οι στόχοι σου να γίνουν SMART;
SMART στόχοι και πώς να τους θέσεις
Το να γίνουν οι στόχοι μας SMART είναι απλό. Το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να τους ορίσουμε έτσι ώστε να ανταποκρίνονται σε κάθε ένα γράμμα του αρκτικόλεξου που είδαμε νωρίτερα.
Ας δούμε λοιπόν λίγο πιο αναλυτικά τη σημασία του κάθε γράμματος.
SPECIFIC – ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ
Οι καλοί στόχοι είναι συγκεκριμένοι και ξεκάθαροι. Δε χωρούν αοριστίες.
Χρειάζεται ένας στόχος να είναι πολύ συγκεκριμένος. Εξ ου και το “Θέλω να μάθω προγραμματισμό.” δεν πληροί τα κριτήρια.
Τι ακριβώς θέλω να μάθω; Ο προγραμματισμός περιλαμβάνει πολλά πράγματα. Είναι ένα πολύ ευρύ αντικείμενο.
Από πού θα ξεκινήσω; Πώς θα συνεχίσω; Για ποιον λόγο θα τα μάθω όλα αυτά και σε τι εξυπηρετούν;
Αν δεν κάνουμε τον στόχο πολύ ξεκάθαρο και συγκεκριμένο, το μυαλό θα αποτύχει να δει τα βήματα. Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε το γιατί πίσω από κάθε μας απόφαση, έτσι ώστε να είναι ξεκάθαρο αυτό που κάνουμε και πού μας εξυπηρετεί.
Είναι όπως με την Google. Αν το ερώτημα που θέτουμε είναι ασαφές, ασαφή αποτελέσματα θα μας επιστρέψει. Το μυαλό λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο και οι SMART στόχοι κάνουν τα πράγματα απλά και τη διαδικασία ξεκάθαρη.
MEASURABLE – ΜΕΤΡΗΣΙΜΟΣ
Είναι ουσιώδες το να μπορούμε να μετρήσουμε και να αξιολογήσουμε τη διαδικασία και τα αποτελέσματα.
Από τη μία αυτό μας κινητοποιεί για δράση και από την άλλη μας δίνει τη δυνατότητα να θέτουμε μικρο-στόχους, να τους πετυχαίνουμε, και να γιορτάζουμε μικρές νίκες, πολύ πριν φτάσουμε στο τέλος.
Επίσης, μας δίνει τη δυνατότητα τού να μπορούμε να αξιολογούμε τη διαδικασία και, σε περίπτωση αποτυχίας κάποιου μικρο-στόχου, να παίρνουμε την απαραίτητη ανατροφοδότηση, ώστε να αναπροσαρμόσουμε τη δράση μας.
ATTAINABLE – ΕΦΙΚΤΟΣ
Πάρα πολλοί άνθρωποι θέτουν στόχους που δεν μπορούν να επιτευχθούν. Αυτή είναι μία από τις μεγαλύτερες παγίδες στη στοχοθεσία. Είναι άλλο πράγμα η πρόθεση που έχουμε κοιτώντας τη μεγάλη εικόνα και άλλο οι στόχοι που θέτουμε για να συμπληρώσουμε τα κομμάτια του παζλ, και συνθέτουν αυτήν τη μεγάλη εικόνα.
Ένας “παρανοϊκός” στόχος είναι σίγουρα καλός, επειδή μας κινητοποιεί. Είμαι η πρώτη που θα σου πει πως τον χρειάζεσαι. Περισσότερο, όμως, πρόκειται εδώ για “παρανοϊκή” πρόθεση και όχι για στόχο.
Στη SMART στοχοθέτηση θέλουμε ο στόχος να είναι εφικτός με βάση τα δεδομένα που γνωρίζουμε, και εκείνα που ξέρουμε ότι μπορούμε να συμπληρώσουμε για να πετύχουμε. Θέλουμε να μας βγάζει από τη ζώνη άνεσής μας μεν, όχι όμως να μας φαίνεται ανέφικτος.
Να θυμάσαι:
Το μυαλό θέλει να μπορεί να δει – και να βιώσει – το τέλος. Αν δεν μπορεί να το δει και προβάλλει αντίσταση, αντί απλά να ξεβολεύεται, τότε ο στόχος μας δεν είναι εφικτός και χρειάζεται αναπροσαρμογή.
Το μυαλό θέλει την πρόκληση που φέρνουν οι SMART στόχοι. Εκείνο που δε θέλει είναι η απογοήτευση πριν καν ξεκινήσει.
RELEVANT – ΣΥΝΑΦΗΣ
Πόσο συναφής είναι ο στόχος σου με την υπόλοιπη ζωή σου; Ταιριάζει στην “οικολογία” σου; Αποτελεί κάτι που έρχεται να συμπληρώσει όλα τα υπόλοιπα ή είναι κάτι έξω από τη ζωή σου και επηρεάζει αρνητικά τους υπόλοιπους τομείς;
Αυτό που θέλουμε είναι ο στόχος να είναι ωφέλιμος για κάθε άλλον τομέα. Η ζωή, άλλωστε, είναι ένα σύνολο πραγμάτων. Προσωπική και επαγγελματική ζωή καλούνται να αλληλοσυμπληρώνονται, όχι να ακυρώνουν η μία την άλλη.
Με αυτήν τη λογική θέλουμε και ο στόχος που θέτουμε να αξίζει τον χρόνο που θα του αφιερώσουμε, να προσφέρει θετικά σε κάθε τομέα, και να είναι συντονισμένος με την οικολογία μας, δηλαδή την υπόλοιπη ζωή μας.
Εάν, για παράδειγμα, αυτό που θέλεις να πετύχεις απορροφά πολλές ώρες από την καθημερινότητά σου, τις οποίες αναγκαστικά τις στερείς από τα παιδιά και την οικογένειά σου, καλό είναι να αναθεωρήσεις τον ίδιο τον στόχο, ή τον χρονικό ορίζοντα που έχεις θέσει ως όριο.
TIME BOUND – ΜΕ ΧΡΟΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Αν ο στόχος που θέτουμε δεν έχει σαφή χρονικά πλαίσια μέσα στα οποία θα έχει επιτευχθεί, τότε δεν είναι στόχος. Είναι όνειρο ή ευσεβής πόθος.
Ο Κένεντι στη δήλωσή του είπε πως θα πατούσαμε στο φεγγάρι μέσα στην τρέχουσα δεκαετία (‘60 – ‘69). Όχι κάποτε. Έθεσε ένα πολύ σαφές χρονικό πλαίσιο.
Το μυαλό χρειάζεται πλαίσια για να λειτουργήσει δημιουργικά και να γίνει παραγωγικό. Χωρίς αυτά χαλαρώνει και “απλώνεται”. Ο χρόνος είναι ένα από αυτά τα πλαίσια.
Είναι άλλο το να πούμε “Θέλω να διαβάζω περισσότερο” και άλλο το να πούμε “Θέλω μέσα στους επόμενους τρεις μήνες να έχω διαβάσει δέκα βιβλία”. Στη δεύτερη περίπτωση το κίνητρο είναι πολύ πιο ισχυρό, καθώς το μυαλό καταλαβαίνει τι χρειάζεται να κάνει και μπορεί να έχει – ή να δημιουργήσει – ένα ξεκάθαρο πλάνο για να το πετύχει.
Σκέψου το ως εξής:
Ορίζεις ένα συγκεκριμένο ραντεβού με τον στόχο σου και ανυπομονείς να τον συναντήσεις. Όπως ακριβώς θα ανυπομονούσες να συναντήσεις τον/την σύντροφό σου στο επόμενό σας ραντεβού. Είστε και οι δύο ενθουσιασμένοι και ανυπομονείτε να βρεθείτε.
Κάπως έτσι λειτουργεί ένας SMART στόχος. Ανυπομονεί να έρθει σε σένα όπως ανυπομονείς κι εσύ να τον δεις να εμφανίζεται.
Πώς να προχωρήσεις από εδώ και πέρα
Η SMART στοχοθέτηση είναι μια σημαντική στρατηγική για να πετύχουμε όσα θέλουμε και να μπορέσουμε να δούμε τη ζωή μας να μεταμορφώνεται σε εκείνο που μας αξίζει.
Όταν ο στόχος μας είναι συγκεκριμένος, μετρήσιμος, εφικτός, συναφής και έχει χρονικό πλαίσιο, μπορούμε πια να αρχίσουμε να ορίζουμε όλα εκείνα τα βήματα που χρειάζεται να γίνουν. Μπορούμε επίσης να αντιληφθούμε τι είναι σημαντικό και τι όχι.
Μπορούμε ακόμα να περάσουμε στο επόμενο επίπεδο και να οργανώσουμε τα πράγματα με βάση τον κανόνα 80/20, ώστε να εστιάσουμε σε εκείνο το 20% των δράσεων που θα μας φέρουν το 80% των αποτελεσμάτων.
Να θυμάσαι:
Το μυαλό είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο που βαριέται να σκέφτεται. Θέλει να γλιτώνει ενέργεια σε κάθε ευκαιρία.
Αν λοιπόν έχουμε βάλει στη ζωή μας SMART στόχους, και έχουμε κάνει στο μυαλό σαφή την εντολή που θέλουμε να ακολουθήσει, του κάνουμε μεγάλη χάρη. Θα εστιάσει χωρίς πολλή σκέψη σε εκείνα που έχουν πραγματική ουσία, για να μας οδηγήσει εκεί που θέλουμε.
Είναι λοιπόν σημαντικό το να έχουμε εφαρμόσει εξ αρχής τα κατάλληλα νοητικά μοντέλα – τρόπους αντίληψης και σκέψης – που θα οργανώσουν τη σκέψη μας και θα την κατευθύνουν προς τα εκεί που επιθυμούμε. Αν κάνουμε αυτό, όλα τα υπόλοιπα μπαίνουν από μόνα τους στη θέση τους και η επιτυχία είναι δεδομένη.
Τα επόμενα βήματα για να γίνουν οι στόχοι σου πραγματικότητα
Βήμα 1ο
Κάθε SMART στόχος χρειάζεται ένα σχέδιο δράσης για να πετύχει. Αν λάβουμε ως δεδομένο πως τον έχεις θέσει με τον τρόπο που αναλύσαμε παραπάνω, μπορείς να ξεκινήσεις να καταστρώνεις αυτό το σχέδιο δράσης.
Το σχέδιο αυτό εστιάζει στο να σπάσει ο τελικός στόχος σε κομμάτια, σε μικρούς υπο-στόχους, έτσι ώστε να γίνει η διαδικασία διαχειρίσιμη και κατανοητή για το μυαλό. Ένα ακόμα σημείο που θα σε βοηθήσει να φτάσεις στο τέρμα είναι το γεγονός πως, μέσα από αυτούς τους μικρούς στόχους, θα μπορείς να πάρεις την απαραίτητη ανατροφοδότηση σε κάθε βήμα. Θα μπορείς έτσι να τροποποιήσεις τις κινήσεις σου, αν χρειαστεί.
Ενδεχομένως να διαπιστώσεις στην πορεία πως κάποια βήματα απαιτούν περισσότερο ή λιγότερο χρόνο, ή ότι μερικά από αυτά είναι έως και περιττά.
Αν έχεις κατανοήσει τον κανόνα 80/20 και τον έχεις εφαρμόσει στη διαδικασία, τότε σίγουρα καταλαβαίνεις πως κάτι τέτοιο είναι θεμιτό και πως απαιτείται αναπροσαρμογή ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Κάτι που ήταν ωφέλιμο τον πρώτο μήνα, πιθανό να έχει πάψει να είναι στον τρίτο και να χρειάζεται να αλλάξει λίγο ή να αντικατασταθεί.
Βήμα 2ο
Επικεντρώσου στη διαδικασία. Κάνε μια λίστα με όσα χρειάζεται να γίνουν και κάθε φορά που έχεις ολοκληρώσει κάτι, σημείωνέ το στο χαρτί. Είναι σημαντικό να έχουμε τα βήματά μας καταγεγραμμένα και να μπορούμε να οπτικοποιήσουμε έτσι τι έχει γίνει και τι χρειάζεται να γίνει. Αυτό θα μας βοηθήσει, πέρα από το πρακτικό κομμάτι τού να έχουμε την εποπτεία όσων κάνουμε, στο να διατηρήσουμε το κίνητρο ζωντανό.
Κάθε “τικ” στη λίστα σου θα δίνει στον εγκέφαλο το σήμα πως κατάφερες κάτι. Αυτό θα σε βοηθήσει να συνεχίσεις με μεγαλύτερο ενθουσιασμό, σε όποιο στάδιο της επίτευξης κι αν βρίσκεσαι.
Βήμα 3ο
Πάρε ανατροφοδότηση, τόσο από τις σημειώσεις που κρατάς για την εξέλιξη τού στόχου σου όσο και από το περιβάλλον σου, και αναπροσάρμοσε τις κινήσεις σου αναλόγως. Αν δεις πως κάτι δε λειτουργεί τελικά, άλλαξέ το. Σε κάθε περίπτωση, συνέχισε.
Βοηθάει εδώ να έχεις πάντα στον νου πως δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα λάθη. Υπάρχει μόνο ανατροφοδότηση και ανακατεύθυνση. Δεν είναι ο στόχος μη επιτεύξιμος, επειδή απλά κάτι δε λειτουργεί. Το μόνο που χρειάζεται είναι να έχεις επίγνωση του “λάθους”, ώστε να μάθεις από αυτό, να το διορθώσεις και να συνεχίσεις.
Σε κάθε περίπτωση, φτάνοντας εδώ απέκτησες ένα σημαντικό εργαλείο για να συνεχίσεις το ταξίδι σου. Ποιος ξέρει; Ίσως η επόμενή σου απόφαση να αλλάξει τον κόσμο (σου) με τρόπο που ούτε καν φαντάζεσαι…
Μάλιστα, σου έχουμε μια πρόταση για αυτήν την επόμενή σου απόφαση – το The Goal Hacking Journal!
Το journal που σε βοηθάει να εστιάσεις στον #1 στόχο σου έξυπνα και να τον πετύχεις σε 90 ημέρες. 
Αν δεν είσαι ήδη ένας/μία από τους χιλιάδες Brain Hackers που το έχουν ήδη στα χέρια τους, το δικό σου αντίτυπο σε περιμένει εδώ!