Brainhacker,

Η κριτική σκέψη ήταν, είναι και θα είναι απαραίτητη δεξιότητα για τον άνθρωπο. Συμφωνείς;

Είναι ουσιώδες το να σκεφτόμαστε ελεύθερα και να αποφασίζουμε οι ίδιοι για το τι πιστεύουμε για τον κόσμο και τον εαυτό μας.

Πώς, όμως, μπορεί να πετύχει κανείς την απαιτούμενη αντικειμενικότητα, ώστε να πάρει ανά πάσα στιγμή τις καλύτερες δυνατές αποφάσεις;

Η κριτική σκέψη είναι το αντικείμενο αυτού του επεισοδίου και θα πάρεις μερικά πολύ σημαντικά εργαλεία για άμεση εφαρμογή σε όσα σε απασχολούν.

Να θυμάσαι:

• Τα δεδομένα δεν είναι ποτέ ίδια για όλους
• Υπάρχουν biases στον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα και θα υπάρχουν πάντα
• Έχεις την απόλυτη ευθύνη του πώς σκέφτεσαι
• Το Εγώ είναι ο εχθρός
• Υπάρχουν νοητικά μοντέλα που βελτιώνουν τον συλλογισμό και την ποιότητα της επεξεργασίας της σκέψης
• Η αμφισβήτηση οδηγεί στην αλήθεια, έστω κι αν είναι υποκειμενική

Αυτό το επεισόδιο έρχεται να συμπληρώσει με πολύ ωραίο τρόπο όσα είπαμε στο αμέσως προηγούμενο. Αν δεν το έχεις ακούσει ακόμα, ξεκίνα από εκεί.

Σου ευχόμαστε καλή ακρόαση!

– Δημήτρης και Φύλλις

Σημειώσεις του επεισοδίου:

• Ποιο είναι το θέμα του σημερινού μας επεισοδίου; [4:55]
• Τα βασικά πράγματα που πρέπει να ξέρουμε για την κριτική σκέψη [5:40]
• Γιατί η κριτική σκέψη είναι τόσο σημαντική [7:00]
• Η κριτική σκέψη χρειάζεται και για τις δικές μας σκέψεις! [9:00]
• Το μοντέλο της αμφισβήτησης [12:00]
• Κριτική σκέψη και αυθεντία [13:15]
• Οι δύο όψεις της αμφισβήτησης [15:15]
• Ο μεγαλύτερος εχθρός της κριτικής σκέψης είναι το εγώ [17:10]
• Πώς η υποκειμενικότητα μπαίνει στην εξίσωση [18:00]
• Πώς το σύνδρομο του απατεώνα επηρεάζει την κριτική μας σκέψη [19:30]
• Γιατί το μυαλό είναι ταυτόχρονα το χειρότερο και το καλύτερο πράγμα να εμπιστεύεσαι [21:15]
• Μερικά νοητικά μοντέλα που βελτιώνουν την κριτική μας σκέψη [25:30]
  • Το ξυράφι του Hanlon
  • Το ξυράφι του Occam
  • Inversion
• Η σημασία του growth mindset για την κριτική σκέψη [30:00]
• Η έννοια της ηδονικής προσαρμογής (hedonic adaptation) [30:40]

Αναφορές από το επεισόδιο:

• Βιβλία:
  • On Writing: A Memoir of the Craft του Stephen King
• Προηγούμενα επεισόδια:
  • Extreme Ownership – Πώς να παίρνεις την απόλυτη και αδιαπραγμάτευτη ευθύνη
  • Biases (μέρος 1ο και μέρος 2ο)
  • Το σύνδρομο του απατεώνα

Μερικές ατάκες από το επεισόδιο:

• “Ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο εξαρτάται πάρα πολύ από αυτά που έχουμε ζήσει.”
• “Η ερμηνεία δύο ανθρώπων για ίδιες καταστάσεις μπορεί να είναι διαφορετική.”
• “Το θέμα είναι να μειώσουμε τα λάθη, όχι να τα εξαλείψουμε.”

ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ: Τι κράτησες περισσότερο από αυτό το επεισόδιο; Πες μας στα σχόλια.

Γεια σου Brain Hacker,

Ξεκινήσαμε την προηγούμενη εβδομάδα να συζητάμε το πώς το μυαλό διαστρεβλώνει την ίδια την πραγματικότητά μας.

Σε αυτό το επεισόδιο η συζήτηση συνεχίζεται και είμαστε σίγουροι πώς έχεις ήδη παρατηρήσει πολλά στο πώς λειτουργείς και πλάθεις την πραγματικότητά σου.

Τα cognitive biases αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο της ανθρώπινης ψυχολογίας και νόησης, και έχοντας επίγνωση αυτών μπορούμε να χακάρουμε το σύστημα και να αλλάξουμε στάσεις, προσδοκίες, και προκαταλήψεις που μας κρατούν πίσω.

Εάν δεν έχεις ακούσει ακόμα το προηγούμενο podcast, καλό θα ήταν να ξεκινήσεις από εκεί. Όσα συζητήσαμε στο πρώτο μέρος του επεισοδίου είναι πολύ σημαντικά και αποτελούν βάση για όσα θα ακούσεις εδώ.

Σου ευχόμαστε καλή ακρόαση!

– Δημήτρης και Φύλλις

Σημειώσεις του επεισοδίου:

• Μία σύντομη περίληψη του τι είπαμε στο προηγούμενο επεισόδιο [1:30]
• Είναι δυνατόν να αλλάξουμε όλα τα biases με τη μία; [4:00]
• Το overconfidence bias [5:10]
• Τα optimism και pessimism bias – αισιοδοξία και απαισιοδοξία [8:45]
• Το attribution bias [12:45]
• To gambler’s fallacy – το λάθος του τζογαδόρου [18:10]
• Το sunk-cost bias [20:30]
• Το negativity bias [25:00]
• To projection bias – το bias της προβολής [29:00]
• Το outcome bias – Μην κρίνεις από τα αποτελέσματα [32:10]
• Η κατάρα της γνώσης – curse of knowledge [38:05]
• Το authority bias – το bias της αυθεντίας [40:40]
• To group attribution error [44:10]
• Το zero-sum bias [45:20]
• Μία απλή άσκηση για να λαμβάνεις υπ’ όψιν σου όσο περισσότερα biases γίνεται [48:45]

Αναφορές από το επεισόδιο:

• Προηγούμενα επεισόδια:
  • Το πρώτο επεισόδιο για τα biases
  • Πώς να θέτεις στόχους
  • Ο φόβος του να μείνεις στην απ’ έξω
  • Journaling
• Μερικά ακόμα μοντέλα:
  • Normalcy Bias
  • Hanlon’s Razor
  • Information Bias

Μερικές ατάκες από το επεισόδιο:

• “Η αρχή της λύσης είναι η επίγνωση.”
• “Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε αυτά που μας λέει το κεφάλι μας.”
• “Η αλλαγή είναι αναπόφευκτη. Η εξέλιξη είναι προαιρετική.”

ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ: Ποιο bias σου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση; Πες μας στα σχόλια.

Γεια σου Brain Hacker,

Λέμε συχνά ότι το μυαλό είναι ένα υπέροχο υπερ-εργαλείο. Έχει απίθανες υπερδυνάμεις και, μέχρι στιγμής, έχουμε ανακαλύψει ως ανθρωπότητα μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτών.

Μία από αυτές τις υπερδυνάμεις είναι η… διαστρέβλωση της πραγματικότητάς μας.

Ναι, καλά διάβασες. Πρόκειται για υπερδύναμη.

Κάθε υπερδύναμη, όμως, φέρνει μαζί της ευθύνη και τα αποτελέσματα εξαρτώνται από το πώς την αξιοποιούμε.

Φαντάσου τον Superman να περνούσε ξαφνικά στη σκοτεινή πλευρά… Τι θα μπορούσε να κάνει στον πλανήτη Γη ή σε οποιονδήποτε άλλον πλανήτη;

Με τον ίδιο τρόπο το μυαλό μπορεί να δημιουργήσει τεράστιο καλό, ή μπορεί να περάσει στη σκοτεινή πλευρά και να δημιουργεί μόνο εμπόδια και δυσκολίες. Τόσο για εμάς όσο και για τους γύρω μας.

Σε αυτό το επεισόδιο, καθώς και σε εκείνο της επόμενης εβδομάδας, συζητάμε για τα cognitive biases, δηλαδή για τις νοητικές τάσεις που έχει το μυαλό για να φιλτράρει και να βλέπει τον κόσμο με μη αντικειμενικό τρόπο. Με απλά λόγια, είναι ο λόγος για τον οποίο έχουμε συγκεκριμένες προσδοκίες, προκαταλήψεις, και στάσεις ζωής.

Άλλοτε αυτό λειτουργεί θετικά και άλλοτε αρνητικά για τον κάτοχο. Ξέρουμε, όμως, πως έχοντας επίγνωση μπορούμε να χακάρουμε το σύστημα και να δούμε τα πράγματα αλλιώς. Να φέρουμε τις καταστάσεις στα μέτρα μας.

Εμείς επιλέξαμε τα σημαντικότερα cognitive biases για να σε βοηθήσουμε να τα αναγνωρίσεις και να δεις πώς επηρεάζουν τις σχέσεις, τη δουλειά, και τη ζωή σου. Κάπως έτσι θα μπορέσεις έπειτα να χακάρεις το μυαλό σου και να δημιουργήσεις τη θετική αλλαγή που επιθυμείς.

Σου ευχόμαστε καλή ακρόαση!

– Δημήτρης και Φύλλις

Σημειώσεις του επεισοδίου:

• Ποιο είναι το θέμα μας σήμερα; [4:00]
• Είναι απαραίτητο να δουλέψεις με τη μία όλα τα biases που καλύπτουμε σήμερα; [5:00]
• Πόσο γενικευμένα και σημαντικά είναι τα biases? [5:50]
• Το fundamental attribution error [7:30]
• Το σημαντικότερο από τα biases: το confirmation bias [12:55]
• Το confirmation bias σε συνδυασμό με πολλά πιστεύω που κουβαλάμε μέσα μας [17:00]
• Ο απειλητικός συνδυασμός των bias [19:25]
• To selection/observation bias [21:10]
• Το survivorship bias [23:30]
• Το hindsight bias [32:20]
• Οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν; [35:10]
• Το misinformation bias/effect – το φαινόμενο της παραπληροφόρησης [36:40]

Αναφορές από το επεισόδιο:

• Προηγούμενα επεισόδια:
  • Προσδοκίες
• Πρόσωπα:
  • Elizabeth Loftus
• Βιβλία:
  • Daring Greatly: How the Courage to Be Vulnerable Transforms the Way We Live, Love, Parent, and Lead της Brené Brown
  • Tools of Titans του Tim Ferriss
  • Tribe of Mentors: Short Life Advice from the Best in the World του Tim Ferriss
• Διάφορες πηγές:
  • Άρθρο σχετικά με το fundamental attribution error του Michael Simmons σε συνεργασία με το Δημήτρη (αγγλικά)
  • Λίστα με όλα τα cognitive biases

Μερικές ατάκες από το επεισόδιο:

• “Τείνουμε τις συμπεριφορές που βλέπουμε να τις ανάγουμε σε στοιχεία της προσωπικότητας κάποιου αντί να απομονώνουμε τις ίδιες τις συμπεριφορές.”
• “Πρέπει να βάζουμε τον δικό μας εαυτό στα πράγματα.”

ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ: Ποιο bias σου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση; Πες μας στα σχόλια.