Βρισκόμαστε στην εποχή που η πληροφορία είναι πιο άφθονη και πιο προσβάσιμη από ποτέ – καταλαβαίνεις, λοιπόν, ότι αν είσαι “εθισμένος/η” στην μάθηση, όπως εμείς, αυτό είναι μια εκπληκτική ευκαιρία.
Είναι, όμως, και μια πολύ μεγάλη πρόκληση. Το άφθονο αυτό υλικό χρειάζεται ξεκαθάρισμα, και οι ώρες μάθησης και μελέτης που απαιτούνται ξεπερνούν κατά πολύ το 24ωρο που όλοι έχουμε διαθέσιμο.
Έτσι εγώ έχω διαλέξει μια πηγή πληροφοριών που την προτιμώ πέρα από όλες τις υπόλοιπες – τα άρθρα. Ένα καλογραμμένο άρθρο σου δίνει τη δυνατότητα να εκτεθείς σε πολλή πληροφορία σε σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ μπορεί να εκτείνεται από επιστημονική ανάλυση έως καθαρά προσωπική άποψη του συγγραφέα.
Το πρόβλημα είναι ότι πολλά από αυτά είναι τεράστια (ας πούμε 8000 λέξεις), ενώ ταυτόχρονα υπάρχει και ένας πολύ μεγάλος αριθμός από εκπληκτικά άρθρα εκεί έξω – με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αρκετός χρόνος…
Από την άλλη, όμως, δε θέλω και να τα παραβλέψω, καθώς είναι γεμάτα με χρήσιμες πληροφορίες, οι οποίες μπορεί πραγματικά να κάνουν τη διαφορά…
Γι’ αυτό το λόγο, χρησιμοποιώ μια τεχνική που ονομάζεται σάρωση (skimming), η οποία μου επιτρέπει να περνάω πιο γρήγορα αυτά τα άρθρα και να διαβάζω μόνο ό,τι είναι απαραίτητο – και μέσα από αυτό το άρθρο, το ίδιο θα μπορείς να κάνεις και εσύ.
Τι είναι η σάρωση;
Η σάρωση είναι ένας τρόπος ταχείας ανάγνωσης (speed reading) και έχει να κάνει με το να ρίχνεις μια γρήγορη ματιά σε ένα κείμενο για να πάρεις τη γενική ιδέα (το νόημα). Δουλεύει καλύτερα με μη λογοτεχνικά κείμενα, μιας και αυτός ο τύπος περιεχομένου είναι που συνήθως έχει καλύτερη δομή και μορφή για να μπορέσεις να εξάγεις πληροφορίες.
Όπως και όλα τα άλλα, η σάρωση είναι μια δεξιότητα την οποία μπορείς να εξελίξεις. Αυτό, λοιπόν, θα σου επιτρέψει να μειώσεις τον χρόνο που χρειάζεται για να περάσεις το υλικό σου. Μπορεί, επίσης, να βοηθήσει με τη συνολική κατανόηση ενός αντικειμένου, καθώς συχνά χρησιμοποιείται μαζί με την κανονική μελέτη σου (περισσότερα γι’ αυτό σε λίγο).
Παρόλα αυτά, αυτό που πρέπει να έχεις υπόψη σου, είναι ότι σαρώνοντας απλά ένα κείμενο η κατανόησή σου θα είναι χαμηλότερη. Είναι αδύνατον να υπερνικήσεις την κανονική ανάγνωση ενός κειμένου. Αν αισθάνεσαι ότι κατανόησες το περιεχόμενο, τότε μάλλον ακόμα διαβάζεις πάρα πολύ από το υλικό. Για να σαρώσεις με επιτυχία και αποτελεσματικά, η ταχύτητα πρέπει να είναι γρήγορη, η κατανόηση σχετικά χαμηλή, αλλά πρέπει να αισθάνεσαι ότι έχεις πιάσει τις ιδέες που περιλαμβάνονται στο εκάστοτε υλικό. Στην πραγματικότητα, η σάρωση είναι μια τεχνική που βασίζεται κατά πολύ στον κανόνα 80/20.
Υποσημείωση: Αν θες να μάθεις πώς να διαβάζεις γρήγορα, ρίξε μια ματιά στο SuperLearner course του Jonathan Levi (Δήλωση διαφάνειας: Πρόκειται για affiliate σύνδεσμο)
Πότε να χρησιμοποιήσεις τη σάρωση;
1) Θέματα για τα οποία ξέρεις πολλά
Προσωπικά, συνεχώς σαρώνω τα άρθρα (ειδικά τα μεγάλα) σε θέματα για τα οποία ξέρω πολλά. Είναι τελείως αναποτελεσματικό να διαβάζεις τα ίδια πράγματα ξανά και ξανά. Συνεπώς χρησιμοποιώ τη σάρωση για να εντοπίσω τα κεντρικά σημεία του άρθρου, και μετά διαβάζω μόνο τα σημεία που με ενδιαφέρουν ή αυτά που περιέχουν καινούριες πληροφορίες για μένα. Αν υπάρχουν πολλά τέτοια σημεία σε ένα άρθρο, τότε το διαβάζω όλο κανονικά, αφού μάλλον αξίζει την προσοχή μου.
2) Παράλειψε τα περιττά
Θα σου το πω ξεκάθαρα: Επειδή κάποιος έγραψε κάτι, δε σημαίνει ότι πρέπει και να το διαβάσεις. Μπορείς ελεύθερα (σου επιτρέπω) να παραλείψεις ένα τμήμα αν το ξέρεις, αν το βρίσκεις βαρετό ή αν είναι περιττό για τον εκπαιδευτικό σου στόχο. Επίσης, μπορείς ελεύθερα να παραλείψεις τα παραδείγματα αν καταλαβαίνεις το νόημα ή αν δε χρειάζεται να πειστείς για το θέμα.
Χρησιμοποίησε τη σάρωση για να αναγνωρίσεις τα περιττά τμήματα εκ των προτέρων, εξοικονομώντας έτσι ένα σημαντικό κομμάτι πολύτιμου χρόνου.
3) Σάρωσε πριν διαβάσεις οτιδήποτε (και μετά)
Η καλύτερη χρήση της σάρωσης είναι στην προεπισκόπηση του υλικού. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς σου επιτρέπει να πάρεις την κεντρική ιδέα του κειμένου και να καταλάβεις τις σημαντικές έννοιες του. Σαρώνοντας πριν διαβάσεις, θα αυξήσεις σημαντικά την κατανόηση σου στο κανονικό διάβασμα, και έτσι θα καταστήσεις τη μάθηση σου πιο αποτελεσματική.
Πρέπει, επίσης, να σαρώνεις και μετά το διάβασμα ενός κειμένου, ή ενός τμήματος, σαν έναν τρόπο επανάληψης των πληροφοριών. Έτσι, θα εξασφαλίσεις ότι έχεις κατανοήσει όλα τα σημαντικά σημεία. Αν διαπιστώσεις ότι δεν καταλαβαίνεις κάτι σημαντικό, ξαναδιάβασε το πριν προχωρήσεις παρακάτω.
Υποσημείωση: Αυτή η διαδικασία είναι σημαντική και για άλλου είδους περιεχόμενο, όπως τα βίντεο. Διάβασε το άρθρο μου για το πώς να μαθαίνεις από βίντεο για να ανακαλύψεις περισσότερα.
4) Όταν έχεις πολύ διάβασμα και λίγο χρόνο
Αν βρεθείς με πολύ υλικό για μελέτη και με λίγο διαθέσιμο χρόνο, η σάρωση μπορεί να σε σώσει. Πρώτα απ’ όλα, μπορεί να κάνει τη διαφορά αν ξέρεις τουλάχιστον τα βασικά σημεία ενός θέματος, από το να μην ξέρεις απολύτως τίποτα. Επίσης, σαρώνοντας από πριν, μπορείς να αναγνωρίσεις τα πιο σημαντικά σημεία που θα πρέπει να μελετήσεις, κάτι που μπορεί να είναι αρκετό για να πετύχεις τον στόχο σου.
Πώς να σαρώσεις αποτελεσματικά
1) Διάβασε ολόκληρες τις εισαγωγές
Οι συγγραφείς έχουν την τάση να δίνουν μεγάλη προσοχή στις εισαγωγές, δεδομένου ότι είναι το καλύτερο σημείο για να εξηγήσουν σε τι αφορά το υλικό (και να κρατήσουν την προσοχή του αναγνώστη). Διάβασε τις εισαγωγικές παραγράφους ενός άρθρου ή το εισαγωγικό κεφάλαιο ενός βιβλίου για να καταλάβεις σε τι αφορά το υπόλοιπο περιεχόμενο. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείς μια βάση για να συνδέσεις όσα θα κατανοήσεις.
Επίσης, διάβασε τα περιεχόμενα και τις περιλήψεις των κεφαλαίων για να έχεις έναν οδηγό για το περιεχόμενο.
2) Χρησιμοποίησε τη μορφοποίηση του κειμένου
Είναι προφανές ότι θα πρέπει να προσέχεις ιδιαίτερα όλες τις επικεφαλίδες όσο σαρώνεις, καθώς εκεί βρίσκεται η ουσία του κειμένου που ακολουθεί. Υπάρχουν, όμως, και πολλά στοιχεία μορφοποίησης που χρησιμοποιούν οι συγγραφείς, τα οποία μπορούν να σε βοηθήσουν στη διαδικασία της σάρωσης. Τέτοια παραδείγματα είναι η έντονη και πλάγια γραφή, οι λίστες με κουκίδα, οι αριθμημένες λίστες, οι εσοχές, και πολλά άλλα.
Δώσε ιδιαίτερη προσοχή σε αυτά όσο σαρώνεις. Στο κάτω κάτω, ο συγγραφέας για κάποιο λόγο τα χρησιμοποίησε. (Επίσης, αν είσαι συγγραφέας, βεβαιώσου ότι χρησιμοποιείς όλα αυτά τα στοιχεία μορφοποίησης).
3) Διάβασε την πρώτη πρόταση κάθε παραγράφου
Η πρώτη πρόταση κάθε παραγράφου αποκαλείται συχνά θεματική πρόταση. Οι συγγραφείς συνήθως προσπαθούν να αποτυπώσουν σε αυτήν τι αφορά η παράγραφος. Διαβάζοντάς την θα μπορείς να έχεις μια κατανόηση για το τι θέλει να πει ο συγγραφέας. Αν δεν αντιληφθείς την ιδέα από τη θεματική πρόταση, ή αν βρεις το θέμα ενδιαφέρον, φρόντισε να διαβάσεις περισσότερο (ίσως και όλη την παράγραφο). Επίσης, μετά το διάβασμα της θεματικής πρότασης, ρίξε μια ματιά στην παράγραφο για σημαντικές πληροφορίες όπως ημερομηνίες, ή κείμενο σε έντονη/πλάγια γραφή.
Μερικές φορές είναι καλή ιδέα να διαβάσεις και την τελευταία πρόταση, ειδικά αν υπάρχουν μεγάλες παράγραφοι. Οι συγγραφείς συνηθίζουν να συνοψίζουν εκεί το νόημα της παραγράφου.
4) Λεζάντες, εικόνες, διαγράμματα, πίνακες
Πρέπει να αφιερώνεις λίγο παραπάνω χρόνο στις εικόνες και τις λεζάντες τους, όπως επίσης στα διαγράμματα και τους πίνακες. Συνήθως απεικονίζουν την πλήρη ουσία της έννοιας. Αν τα καταλαβαίνεις, τότε μάλλον μπορείς να προχωρήσεις στο επόμενο κεφάλαιο. Διάβασε τους τίτλους και τις λεζάντες αυτών των στοιχείων, και προσπάθησε να καταλάβεις τις πληροφορίες που εμπεριέχουν.
5) Διάβασε την τελευταία παράγραφο ή τις τελευταίες παραγράφους
Η τελευταία παράγραφος ενός κειμένου ή το τελευταίο κεφάλαιο ενός βιβλίου τείνουν να συνοψίζουν τις έννοιες που περιλαμβάνει το υλικό. Συνεπώς, είναι ιδανικές για να συνδέσεις τις πληροφορίες που συγκέντρωσες μέσω της σάρωσης. Όπως και με τις εισαγωγές, διάβασέ τες προσεκτικά και αξιολόγησε αυτά που κατάλαβες σε σχέση με αυτά που είναι γραμμένα σε αυτές.
Σάρωση εναντίον σκαναρίσματος
Η σάρωση δεν πρέπει να συγχέεται με το σκανάρισμα, το οποίο αποτελεί μια άλλη μορφή ταχείας ανάγνωσης. Ενώ η σάρωση αφορά στο να ρίξεις μια γρήγορη ματιά σε ένα κείμενο για να συλλάβεις την κεντρική ιδέα, το σκανάρισμα αφορά στο να ρίξεις μια ματιά σε ένα κείμενο για να ανακαλύψεις μια συγκεκριμένη πληροφορία (την απάντηση σε μια ερώτηση).
Το σκανάρισμα βασίζεται στο να ξέρεις καλά τι ψάχνεις, έχοντας στο μυαλό σου 1-2 λέξεις κλειδιά, και μετά να σκανάρεις γρήγορα το κείμενο για να τις βρεις. Κάποιες φορές θα πρέπει να ψάξεις πάνω από μία φορές.
Συμπέρασμα
Προσωπικά, έχω γίνει αρκετά καλός στη σάρωση, καθώς το έκανα υποσυνείδητα για χρόνια. Συνηθίζω να διαβάζω ένα μεγάλο αριθμό άρθρων κάθε εβδομάδα και ο τρόπος που τα φέρνω εις πέρας είναι σαρώνοντάς τα για να εντοπίσω τα πιο σημαντικά σημεία. Μετά, διαβάζω στα γρήγορα αυτά τα σημεία.
Όπως είδαμε, η σάρωση μπορεί να φανεί ιδιαίτερα αποτελεσματική στο να σου κερδίσει χρόνο και να ενισχύσει τα αποτελέσματά σου. Όμως να θυμάσαι ότι, για να τα πετύχεις αυτά, συνήθως πρέπει να τη χρησιμοποιείς μαζί με κανονικό διάβασμα. Σάρωσε το υλικό σου πριν και μετά την ανάγνωση, αλλά και για να αναγνωρίσεις τα κομμάτια που θα ήταν καλύτερα να παραλείψεις.